Nederland Rookvrij

In Nederland sterven elk jaar meer dan 20.000 mensen aan de gevolgen van roken en meeroken. Iedere week raken honderden kinderen verslaafd aan roken. Een roker loopt twee tot zes keer zoveel kans op beroertes en hartziekten zoals hartinfarct of hartfalen, als een niet-roker. Elk jaar sterven er bijna 3.000 mensen aan een hart- of vaatziekte als gevolg van roken.

Het liefst worden we morgen wakker in een Nederland waar de Rookvrije Generatie een feit is. Er begint niemand meer met roken en het percentage rokers is verwaarloosbaar. Om zover te komen moeten we nog veel werk verzetten. Uiteindelijk streven wij naar een situatie waarin niemand meer (over)lijdt aan de gevolgen van (mee)roken en een Nederland waarin ‘rookvrij’ in alle lagen van de bevolking de norm is.

Onze aanpak

Vanuit het thema ‘Nederland Rookvrij’ neemt de Hartstichting deel aan de alliantie Gezondheidsfondsen voor Rookvrij (GvRV). Samen zetten we ons in voor het realiseren van een Rookvrije Generatie. Onze focus ligt op het vergroten van maatschappelijk draagvlak voor tabaksontmoediging en de daarvoor benodigde maatregelen. Tevens focussen we op het mobiliseren van zo veel mogelijk relevante belanghebbenden. We geloven dat dit de snelste manier is om duurzaam resultaat te bereiken. De laatste jaren hebben we met de Rookvrije Generatie de tabaksdiscussie de goede kant op kunnen krijgen. Een grote meerderheid van de Nederlanders is voorstander van een Rookvrije Generatie. We naderen nu een cruciale fase. Steeds verdergaande maatregelen zijn nodig om ons doel te bereiken. We gaan het belang en de urgentie verder voeden en het bewustzijn vergroten dat stevige overheidsmaatregelen onvermijdelijk en gerechtvaardigd zijn. Daarnaast blijven we inspireren en verbinden vanuit het sympathieke doel: een Rookvrije Generatie. Na de verkiezingen van maart 2021 krijgen we te maken met een nieuwe regering. Onze inzet is erop gericht dat ook in het nieuwe regeerakkoord tabaksontmoediging de juiste aandacht krijgt, met als uiteindelijk doel minder ziekte en sterfte door roken.

Onze doelen

Binnen de GvRV is het einddoel gericht op 2035 en loopt het huidige meerjarenplan tot 2024.

Dit hebben we bereikt in 2020

  • Er werden wettelijke maatregelen ingevoerd, zoals forse accijnsverhoging, een uitstalverbod van rookwaren in supermarkten, rookvrije schoolterreinen én uitbreiding van het rookverbod naar de e-sigaret.
  • Van een vooral lokale aanpak zijn we overgegaan op een meer regionale en landelijke aanpak, via GGD’en en landelijke koepelorganisaties als VNG en sportbonden. Zo hebben we een groter bereik.
  • Vanuit het Preventieakkoord is de samenwerking tussen zorginstellingen versterkt, met als doel om rookvrij te worden. Hierdoor is het aantal ziekenhuizen, GGZ-instellingen en verslavingsinstellingen dat aandacht heeft voor beleid in relatie tot de behandeling van rokers gestegen.
  • Voor het tweede jaar activeerden we bedrijven om tabaksvrij te worden. We stimuleerden hen om te stoppen met investeren in en zakendoen met de tabaksindustrie, te stoppen met de verkoop van tabak, een rookvrij beleid in te voeren en bij te dragen aan de Rookvrije Generatie. We organiseerden het inspiratiediner ‘tabaksvrije bedrijven’, dit was een groot succes. We hebben belangrijke stappen gezet in de richting van een volledig rookvrij openbaar vervoer in Nederland. Het handboek Rookvrij Werken werd in 2020 geactualiseerd en door meer dan 350 organisaties en bedrijven gedownload.

De invloed van corona De coronapandemie heeft in 2020 geen invloed gehad op onze doelen voor de langere termijn. Enkele activiteiten en resultaten zijn vertraagd, maar die vertraging hopen we met extra inzet in 2021 en 2022 te kunnen compenseren. Door corona kwam de hele maatschappij tijdelijk tot stilstand. Dat gold ook voor onderdelen van de maatschappelijke beweging op weg naar een Rookvrije Generatie. Corona domineerde een tijdlang alle media, waardoor voor andere communicatie geen ruimte was. Toen het echter weer kon, hebben we direct om aandacht gevraagd van alle relevante partijen. Omdat een gezonde rookvrij leven de weerstand tegen corona vergroot, konden we onze communicatie met nog meer urgentie inzetten. Vanaf augustus hebben er continu publiekscampagnes (Rookvrij Kinderspel, Stoptober, Puur) en PR-activiteiten (gerelateerd aan overheidsmaatregelen en activiteiten van maatschappelijke partijen) plaatsgevonden.

Samenwerking Onze twee belangrijkste samenwerkingspartners zijn KWF Kankerbestrijding en het Longfonds. Samen vormen we de Gezondheidsfondsen voor Rookvrij (voorheen stichting Alliantie Nederland Rookvrij). De Hartstichting is een van de partijen binnen een heel netwerk van vele maatschappelijke partijen, gemeenten, GGD’en, bedrijven en tal van andere organisaties en individuen die toewerken naar een Rookvrije Generatie onder de naam ‘Nederland Rookvrij’.

Ons inzicht Door corona zijn we iets minder effectief geweest in het bereiken van het publiek. Ook is de enorme groei van het aantal rookvrije kindomgevingen om dezelfde reden wat afgevlakt. In coronatijd hebben we ons aangepast door vooral niet te veel door te drukken, maar af te wachten tot de maatschappij en organisaties weer openstonden voor onze boodschap. Op de momenten dat er weer kansen ontstonden, waren we goed voorbereid om snel te kunnen handelen.

Conclusie Het vergroten van maatschappelijk draagvlak voor tabaksontmoediging en de daartoe benodigde maatregelen, alsmede het mobiliseren van zo veel mogelijk relevante belanghebbenden, hebben altijd de kern gevormd van onze aanpak. Deze blijkt nog altijd effectief. Elk jaar verfijnen we onze strategie, spelen we in op ontwikkelingen, breiden we uit en versnellen we waar mogelijk. We liggen goed op koers richting 2022. Er zijn meer organisaties zelf actief, veel kindomgevingen zijn rookvrij geworden, wettelijke maatregelen zijn getroffen of in voorbereiding en de prijs van tabak is significant verhoogd. Het doorzetten van dit succes, en vooral de snelheid ervan, hangt voor een belangrijk deel af van het nieuwe kabinetsbeleid. Wij zetten vol in op het beïnvloeden van de besluitvorming richting de partijen – zowel regeringspartijen als oppositiepartijen. We bouwen de maatschappelijke druk op het nieuwe kabinet zo veel mogelijk op. Wij zullen ons onder alle omstandigheden inzetten om onze doelen te halen en zo nodig aan te scherpen.